Home

Foto's

Bekijk het gedeelte dat te huur is

De architectuur

De omgeving

Plattegronden en bestek

Bekijk de omgeving op Google Earth

Contact















































































































































































































Nog niet zo lang geleden werden op het NDSM terrein in Amsterdam-Noord schepen gebouwd. Grote, trotse schepen waren daarbij, uitgerust met dieselmotoren die genoeg pk’s hadden om het eiland Texel van zijn fundamenten te trekken. Zo groot waren de boten dat ze als het ware met een schoenlepel door het Noordzeekanaal richting IJmuiden geperst moesten worden. De zware scheepsbouw is verdwenen uit Amsterdam. En uit Nederland. De Koreanen en de Taiwanezen kunnen het tegenwoordig beter, zeggen ze hier in Noord, op een toon die sarcasme verraadt, en pijn in het hart.

De grote scheepsbouw mag zijn verdwenen van het NDSM terrein, de industriële romantiek die rondom het havencomplex hangt trekt van heinde en verre creatieve mensen aan. En ook bedrijven die opereren in de wereld van mode en media. De NDSM werf geldt als de grootste culturele broedplaats van Amsterdam. Er werken honderden kunstenaars, theatermakers, architecten, filmers en mediamensen. Noord bruist ineens weer. In hectisch tempo worden er plannen gesmeed. Wilde plannen soms, die wellicht nooit het aardse stadium van verwerkelijking zullen bereiken, maar leuke plannen blijven het. Zoals die voor een hiphopschool. En het vermetele project ‘God en Gas’, een spiritueel bid- en tankstation, waar plantaardige diesel kan worden getankt in een ambiance waarin mobiliteit en meditatie harmonieus samengaan.

MediaWharf is de nieuwe naam van het voormalige havencomplex, waarvan de blikvanger het nieuwe hoofdkantoor van MTV Networks Benelux is. Op het NDSM terrein is ook de aanlegplaats van de pontverbinding met het Centraal Station van Amsterdam. Wie vanaf de kade een wandelingetje maakt over het terrein, en zijn weg vervolgt in westelijke richting, komt terecht in een gebied dat grotendeels nog braak ligt. Spoedig zal het hier vol staan met bedrijfsgebouwen. Een paar zijn er al klaar. Pal aan de IJ-oever, tegenover een droogdok waar vermoeide oceaankruisers gelaten hun driejaarlijkse facelift ondergaan, staat een gebouw dat de aandacht trekt. Passerende wandelaars en fietsers heffen hun arm op om de digitale camera zijn werk te laten doen.

Waarom het gebouw opvalt? Door het ontbreken van tekst op de gevel bijvoorbeeld. De buren, ja, die weten hoe het hoort. Op de muur van het pand van de buren staat met grote letters ‘De Ballonnerie’. De voorbijganger krijgt daardoor het geruststellende gevoel te weten wat voor vlees hij in de kuip heeft. In het gebouw van ‘De Ballonerie’ wijden mensen hun leven aan het opvrolijken van het Nederland door handel in ballonnen, dat is duidelijk. Maar wat gebeurt er in het statige, roodbruine, van baksteen opgetrokken pand ernaast? Waartoe dient het torentje op het dak? De ramen van het gebouw zijn schijnbaar op willekeurige plaatsen in de gevel geprikt. Ze vormen een dynamische ruimtelijke compositie. Het gebouw heeft trouwens relatief weinig raam. Of veel muur, dat kun je ook zeggen. Wat verder opvalt, is de aandacht voor details. De bakstenen waarvan de gevels zijn gemetseld hebben een bijzondere structuur en tekening - ‘designerbakstenen’ zou je ze kunnen noemen. De in architectuurkringen breed gesteunde anti-baksteen lobby wordt hier opzichtig genegeerd.

De kleurschakering in de gebruikte baksteen vormt het palet waaruit ook de kleuren van andere gevelelementen zijn gekozen. Zilvergrijs voor de monumentale voordeur bijvoorbeeld, en robijnrood voor de kozijnen. Het gebouw roept associaties op met een fort. Maar dan wel een fort dat geen aanvallen verwacht vanuit de lucht. Want wie eenmaal binnen is, ziet dat een groot gedeelte van het dak is weggelaten. Als je vanuit de binnentuin recht omhoog kijkt, kan je de sterren zien - ’s nachts dan, en bij helder weer. De kantoren en expeditieruimtes voegen zich als een dikke winterjas om de open binnenruimte heen. De binnengevels zijn afgewerkt met wit gebeitst vurenhout. Het gebouw barst van de balustrades en balkons. Vanaf het dakterras, dat voor alle gebruikers van het gebouw toegankelijk is, is er uitzicht over het IJ en de bijbehorende scheepsbewegingen. Hmm…lekker luxe is het wel: een bedrijfsruimte met eigen daktuin, bereikbaar per zoemende lift. Hoewel, bedrijfsruimte? Het interieur van het gebouw is ontworpen met een aandacht voor detail, compositie en gebruikscomfort die in een residentiële omgeving eerder te verwachten is.

Het gebouw brengt veel schijnbare tegenstellingen samen. Om te beginnen heb je de ‘ruwe bolster blanke pit’ antithese. Een relatief gesloten, monolithische buitenkant met daarbinnen een open, van binnentuinen, dakterrassen en houten gevels voorzien interieur. De volgende tegenstelling die tot eenheid is gebracht is die tussen de in elkaar overlopende functionaliteiten. Expeditieruimten gaan soepeltjes over in kantoren, die wat aandacht voor esthetische kwaliteit ver uitstijgen boven wat je in een run of the mill bedrijfsgebouw kan verwachten. Hoog tijd voor wat vragen aan John den Besten, van het bureau Karelse en den Besten uit Rotterdam. John is de ontwerper van het gebouw.

Het gebouw wekt de associatie met een fort, het heet zelfs ‘Fort Cortina’ (naar het bedrijf dat de opdracht gaf voor de bouw). Het lijkt dus een bewuste keuze. Kun je iets vertellen over de achtergrond daarvan?

“Ik heb natuurlijk nooit gedacht ‘laat ik eens een fort nabouwen’. We wilden een gesloten buitenkant, een harde schil zogezegd, als bescherming voor de gebruikers tegen de ruwe, industriële omgeving. Die buitenkant moest zo strak mogelijk zijn, met hier en daar wat gaten, in een intuïtief patroon. De associatie met een fort is pas later ontstaan, en ja, het gebouw heeft een onmiskenbaar gelijkenisen met sommige oude vestingen in Noord-Afrikaanse landen. Dat komt ook door de ogenschijnlijk ruwe, gevlekte, roodbruine baksteen. Mensen gingen het gebouw een fort noemen en ik vond het prima, ik hou wel van metaforen. En om de analogie nog even vast te houden, de binnenkant van het gebouw, het hart, is geïnspireerd op Marokkaanse ommuurde stadswoningen. Maar er zijn ook andere inspiratiebronnen. Een klooster bijvoorbeeld, een ommuurde plek met een open hart waar ruimte is voor meditatieve omzwervingen. De verticale ramen in de patio doen denken aan pilaren in een kloosterrondgang, waar alles gericht is op contact met de hemel. Maar laat ik niet alleen de nadruk leggen op de serene kanten van het gebouw. We hebben het gebouw vooral ontworpen om de zinnen te prikkelen. Om opgemerkt te worden. Om vragen op te roepen bij de toevallige passant: ‘Wat staat dáár nu? Hoe hebben ze dat gemaakt?’”

Toch zal menigeen in het gebouw ook kenmerken ontwaren van klassiek Nederlands Modernisme: Rietveld, Jan Duiker, J.J.P. Oud, Dudok. Is dat fout gezien? Hoe zou je de architectuur van het gebouw kenschetsen?

“Modernisme zit in onze genen. Dat zal vast ook wel aan dit gebouw te zien zijn. Modernisme had een economische drijfveer. Architectuur die ontdaan is van ornamenten en opsmuk komt goed van pas als er snel en economisch gebouwd moet worden. Dat was hier niet aan de orde. Modernisme mag dan zijn invloed hebben gehad op het ontwerp, ik hecht meer aan de verschillen ermee. Modernisten gebruikten het liefst strakke wit-gestucte gevels. Daar heb ik een hekel aan. Ook omdat dat soort gevels de tijd slecht doorstaan. Ze scheuren en ze schimmelen. Juist daarom heb ik voor baksteen gekozen. Ik zou de architectuur van het gebouw willen kenschetsen als architectuur die op de drempel staat. Afkomstig uit het Modernisme maar open voor invloeden uit andere culturen. Het streven was om met ‘oude’ bakstenen toch een modern bedrijfsgebouw te maken, strak maar met een persoonlijke invulling.”

Vertel meer!

We wilden architectuur die niet alleen functioneel is maar ook appelleert aan de verbeelding. Een menselijke architectuur die een beroep doet op onze zintuiglijke waarneming. Die ons verwondert en laat dromen. Die associaties mogelijk maakt die uitstijgen boven de materiele realiteit. Architectuur met een ziel, die ons verbindt met vorige generaties, die tradities respecteert, daarop voortborduurt met gebruik van moderne technologie. Architectuur die zoveel mogelijk is verbonden met de menselijke maat. Die zichzelf niet repeteert, maar zich voegt naar veranderingen. Wars van regelmaat, met gevoel voor intuïtie.”

Een aardse vraag: Stel je ziet het gebouw in een flits los van zijn omgeving. Je zou dan niet zomaar even uit je mouw kunnen schudden wat de functie ervan is. Is het een villa? Nee, te groot. Is het een kantoor- of appartementenverzamelgebouw? Nee, te veelvormig. Een bedrijfsgebouw? Nee, te minutieus vormgegeven. Graag  toelichting op het gekozen concept. En vanwaar die drive om een bijzonder gebouw neer te zetten?

“Wonen en werken zijn bezigheden die in onze 24-uurs economie steeds meer verweven raken. Dit gebouw is daar een weerslag van. De werknemer moet zich in zijn werkomgeving thuis voelen, in de letterlijke betekenis van het woord thuis. Daarom hebben de kantoren verspringende vloeren en hoge plafonds. Dat maakt het mogelijk om ruimten te creëren van grote diversiteit. De buitengevel weerspiegelt de veelvormigheid van de ruimten die zich daarachter verschuilen. Dat streven, het zich letterlijk thuis voelen in een werkomgeving, heeft invloed op het uiterlijk van het gebouw. Met als gevolg dat Fort Cortina inderdaad niet in één oogopslag in een categorie te plaatsen is. Het is geen typische expeditieschuur. En ook geen typische witteboorden-sweatshop, waarin kantoormensen zuchtend wachten op hun pensioen, in de hoop dat hun financiele armslag straks ver genoeg rijkt voor een tevreden levensavond, gewijd aan het kweken van siergewassen en inheemse tuinkruiden op hun landje in het volkstuinencomplex ‘Nieuwe Levenskracht’ in de Watergraafsmeer.
Daarnaast hebben we er alles aan gedaan om een landmark te creëren. De geweldige locatie, aan de oever van het IJ, met uitzicht op de havens en schepen, vroeg als vanzelf om een bijzonder gebouw. We droomden van een Marokkaans fort met een toren om je in te verschansen. Gelukkig deelden alle betrokkenen onze visie. Opdrachtgever en de deelraad van Amsterdam-Noord incluis.”

Het dakterras is groot genoeg voor een streetdance festival. Wat gaan daar voor spannende activiteiten plaatsvinden?

“Het dakterras speelt met de zogeheten sedumbeplanting een belangrijke rol in de klimaatbeheersing van het gebouw. Het isoleert en reguleert. Tussen de plantjes lopen paden en er zijn vier zitplekken gemaakt. We hebben geprobeerd om het gebouw voor de gebruikers zo aangenaam mogelijk te maken.”

Zijn er architecten of vormgevers die een inspiratiebron voor je zijn geweest?

“Steven Holl, vanwege zijn spel met licht, kleur en ruimte. Maar ook het wooncomplex van Mecanoo aan de Brouwersgracht in Amsterdam. De gevel daarvan maakte een enorme indruk op mij. Dat je met baksteen zo’n prachtig, grafisch effect kon bereiken, had ik nooit eerder gezien. Een mythische ervaring.”

Karelse & Den Besten hebben hun sporen verdiend op het gebied van de grafische vormgeving. Prijzen gewonnen, erkenning geoogst. Hoe is de kennismaking met de wereld van de architectuur bevallen. Smaakt het naar meer?

Als kind bouwde ik al mijn eigen bouwsels met Bambino-stenen. Dus je kunt rustig zeggen dat architectuur altijd al mijn belangstelling heeft gehad. (Lacht). Maar zonder gekheid. Door goed te kijken ontdek je vanzelf wat je mooi vindt. Bovendien zijn er veel raakvlakken met grafische vormgeving. De compositie van de ramen en ruimten lijkt veel op de lay-out van pagina’s. Het gaat om ritme, maat, contrast, spaties. Daarnaast was de ervaring van het gehele bouwproces heel stimulerend. De opdrachtgever, Hans Dekkers, vertrouwde op ons en toonde de wil om er samen iets moois van te maken. Daarna vonden we steeds net op tijd precies de juiste personen om ons te helpen ons project te realiseren. Wij waren gezegend.”


Bedrijfsgebouw ‘Fort Cortina’.
T.T. Vasumweg 150, Amsterdam-Noord.
www.fortcortina.nl

Karelse & den Besten
Eendrachtsweg 41
3012 LD  Rotterdam
T 010 2131729